Jakie doświadczenia z dzieciństwa wpływają na zdrowie psychiczne dorosłych?
5 października 2019Trudne przeżycia z dzieciństwa mogą przyczyniać się do rozwoju różnych problemów w dorosłym życiu np. – depresji, zaburzeń osobowości, zaburzeń jedzenia, czy uzależnień. Do najbardziej istotnych czynników ryzyka należy dziesięć typów negatywnych doświadczeń[1]:
- Wykorzystanie fizyczne (np. „Musiałem gotować obiady dla rodzeństwa”)
- Wykorzystanie emocjonalne (np. „Matka mówiła mi o wszystkich swoich sekretach”)
- Wykorzystanie seksualne (np. „Ojczym zmuszał mnie do oglądania z nim filmów pornograficznych”)
- Zaniedbanie fizyczne (np. „Zazwyczaj nie dostawałem śniadania do szkoły”)
- Zaniedbanie emocjonalne („Nikt nie interesował się tym, co przeżywałem, rodzice byli wciąż zajęci robieniem kariery”)
- Choroba psychiczna w domu rodzinnym („Mój brat miał schizofrenię, a rodzice zupełnie nie wiedzieli jak sobie dawać z tym radę, byłem przerażony”)
- Przemoc wobec matki („Byłem świadkiem jak ojciec brutalnie traktował matkę i jak wulgarnie się do niej zwracał”)
- Rodzic lub rodzice odbywający karę w więzieniu
- Nadużywanie substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki)
- Rozwód rodziców
Jednak, nie tylko bardzo przykre doświadczenia z dzieciństwa mogą wpływać na nasz stan psychiczny w dorosłym życiu, ale podobne skutki może mieć brak dobrych doświadczeń. Wyodrębniono kilka kluczowych dla rozwoju zdrowia psychicznego doświadczeń sprzed 18 roku życia[2]. Im więcej twierdzących odpowiedzi tym więcej doświadczeń, które mogą chronić przed rozwojem psychopatologii:
- Czy miałeś co najmniej jednego rodzica lub opiekuna, przy którym czułeś się bezpiecznie?
- Czy miałeś przynajmniej jednego dobrego przyjaciela?
- Czy miałeś przekonania, poglądy, wierzenia które dawały Ci poczucie komfortu ?
- Czy doświadczałeś zadowolenia ze szkoły?
- Czy spotkałeś przynajmniej jednego nauczyciela, który okazywał ci zainteresowanie i troskę?
- Czy miałeś dobrych sąsiadów?
- Czy spotkałeś dorosłą osobę (nie licząc rodziców i opiekunów), która dawała ci wsparcie i udzielała dobrych rad?
- Czy miałeś okazje do dobrego spędzania czasu?
- Czy były sytuacje, że czułeś się dobrze ze sobą i lubiłeś siebie ?
- Czy w domu panowała przewidywalna rutyna regularne posiłki i regularny czas kładzenia się spać?
Budujące jest to, że każda osoba, nawet ta która nie ma własnych dzieci – może być dla dzieci i nastolatków źródłem wsparcia, pomagać im, doradzać – ale przede wszystkim okazać zainteresowanie i poświęcić chwilę uwagi.
[1] Centres for Disease Control and Prevention/RWJ Foundation
[2] Benevolent Childhood Experience