Strona główna » Blog » Odporność na stres

Skąd wynikają różnice w jaki przeżywamy stresujące zdarzenia? Dlaczego niektórzy nigdy nie wychodzą na prostą po traumatycznej sytuacji, a inni potrafią nawet po tragedii znów cieszyć się życiem?  Pomocną odpowiedź na te pytania znajdujemy w badaniach nad rezyliencją – czyli cechą, która pozwala nam wrócić do równowagi po trudnych przeżyciach i buduje naszą „odporność” na stres. Dotychczas udokumentowano, że sposób w jaki radzimy sobie ze stresem zależy od różnych czynników. Poniżej znajduje się zwięźle omówiona lista obszarów kształtujących naszą zdolność do radzenia sobie ze stresem.

Odporność psychiczna na stres (czynniki):

1. Zaangażowanie – zdolność do odczuwania głębokiego oddania i zaangażowania w działania podejmowane w swoim życiu, skłonność do włączania się w różne aktywności życiowe, zainteresowanie tym co się wokół dzieje. Zaangażowanie daje poczucie celu i sensu podejmowanych zadań, a także wzbudza emocje pozytywne, konieczne do zachowania zdrowia psychicznego. Bardziej angażujemy się w te działania, o których mamy przekonanie że warto je robić, bo spełniają jakieś nasze potrzeby lub wartości które wyznajemy. Są jednak takie rodzaje motywacji, które mogą nas unieszczęśliwiać i odbierać energię do działania:

• robienie czegoś tylko dla pieniędzy
• robienie czegoś by uzyskać czyjąś aprobatę
• jako ucieczka przed negatywnymi konsekwencjami (z lęku, ze strachu)
• by uniknąć wstydu lub poczucia winy

2. Poczucie kontroli nad sytuacją To przekonanie, że można kontrolować lub wpływać na wydarzenia, których się doświadcza. Wyraża się w myśleniu, że nie jestem bierny wobec zdarzeń, lecz że mogę sam kształtować swoje życie. Największym stresem są dla nas takie sytuacje, w których nie mamy kontroli nad sytuacją. W takich momentach trzeba szukać choćby najmniejszych obszarów, które podlegają naszemu wpływowi. Mogą to być chociażby własne zachowania w danej sytuacji. Na to zawsze mam wpływ. Przydatna umiejętność w obszarze kontroli wiąże się z rozróżnianiem tego na co mam wpływ od tego na co nie mam wpływu. Na pewno nie mogę zmienić drugiej osoby, sterować jej zachowaniem, z pewnością mogę jednak przyjąć odpowiedzialność za siebie, za swój sposób myślenia i zachowania.

Modlitwa o pogodę ducha:

Boże, użycz mi pogody ducha,
abym godził się z tym, czego nie mogę zmienić,
odwagi, abym zmieniał to, co mogę zmienić
i mądrości, abym odróżniał jedno od drugiego”.

3. Traktowanie trudności w kategoriach wyzwania to taki sposób myślenia o problemie, w którym mimo doświadczanego stresu staramy się widzieć w tej sytuacji okazję do osobistego rozwoju, przekraczania siebie, nabywania mądrości, cierpliwości, doceniania życia, umacniania swoich wartości czy poprawy stosunków z innymi. Tendencja do traktowania życiowych trudności jako zagrażających bierze się z lęku. Lęk może nas ograniczać, powodować że jesteśmy agresywni lub tracimy szybko cierpliwość.

4. Odczuwanie wdzięczności Ludzie, którzy potrafią odczuwać wdzięczność za to, co ich spotyka w życiu są bardziej szczęśliwi, bo koncentrują się nie na tym, czego im brakuje, ale na tym co już mają i to im wystarcza. Odczuwanie wdzięczności poprawia nastrój, pozytywnie wpływa też na relacje.

5. Zdolność do wzbudzania i przeżywania przyjemnych emocji – rozładowuje napięcie i pozwala nabrać dystansu do problemów.

6. Uważność – czyli umiejętność koncentrowania się na chwili obecnej, zamiast zamartwiania się przyszłością lub dręczenia przeszłością.

7. Poczucie sensu życia – wartości pozwalają nam wprowadzić w życie prostotę, czyli podporządkowanie wszystkiego co robię tym właśnie wartościom. Rezygnuję ze wszystkiego co jest mniej ważne, po to by mieć możliwość zajmowania się tym, co dla mnie najważniejsze. Ograniczam niepotrzebne rzeczy, czynności, obowiązki w każdej dziedzinie życia po to by pozbyć się niepotrzebnego balastu i mieć energię na rzeczy najważniejsze. Nadmiar i chaos w naszym otoczeniu jest niezwykle obciążający dla psychiki. Uporządkowanie pozwala nam konsekwentnie realizować swoje cele, wartości

8. Bliskie relacje – wsparcie ze strony bliskich osób pozwala zachować równowagę psychiczną i rozwiązać bieżące problemy.

Źródło: badania nad twardością – Kobasa i wsp.; badania nad rezyliencją – Revich, Shatte, Henderson